Metody badań społecznych

Socjologia należy do nauk empirycznych. Oznacza to, że bada nie to co być powinno (jak nauki dogmatyczne), ale to co jest. Żeby to zrobić posługuje się wieloma metodami badań (m.in. ankieta, wywiad, obserwacja, analiza danych zastanych). Jest chyba jedyną z nauk społecznych, gdzie kładzie się tak mocny nacisk na kwestie metodologiczne.

Wywiad kwestionariuszowy to jedna z najczęściej stosowanych w socjologii metod badań. Występuje wiele jego rodzajów i można go przeprowadzać na kilka sposobów. Jednak punkt wspólny stanowi to, że jest on zbiorem pytań i do przeprowadzenia wymaga pośrednictwa moderatora. Musi być więc obecny badacz, który czyta badanemu pytania i zakreśla odpowiedzi.

Ciekawym typem wywiadu jest wywiad fokusowy. Stanowi on moderowaną dyskusję w gronie najczęściej od 5 do 10 osób. Osoby te omawiają jakiś temat, który wskaże moderator. Taki rodzaj wywiadu jest zwykle nagrywany (dyktafon lub kamera), aby można było dokonać transkrypcji i przeanalizować materiał. Podobnie jak przy obserwacji, osoba badająca, musi charakteryzować się wysokimi kompetencjami.

Jedną z bardzo popularnych metod jest ankieta. Od wywiadu kwestionariuszowego różni ją to, że nie wymaga pośrednictwa badacza przy jej przeprowadzeniu. Respondent najczęściej sam czyta pytania i zaznacza odpowiedzi. W ten sposób można próbować wyeliminować błąd związany z obecnością ankietera. Wiadomo jest, że każdy badany dostał ten sam zasób pytań, zadanych w jednakowy sposób.

W socjologii dość często stosuje się metodę obserwacji. Występują jej dwa główne rodzaje: obserwacja uczestnicząca i obserwacja nieuczestnicząca. Pierwsza z nich polega na tym, że badacz "wchodzi" w środowisko badane i staje się jego uczestnikiem. W drugim przypadku jest kimś z zewnątrz. Nie uczestniczy w życiu grupy jako jej członek.